کاری ستُرگ بهنام «فرهنگ واژگان گویش دشتی»
بشیر علوی، نویسنده، منتقد و پژوهشگر ادبی در یادداشتی در خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در معرفی کتاب «فرهنگ واژگان گویش دشتی» اثر سیدکوچک هاشمیزاده (دبیر بازنشسته) نوشته است: از موارد نادر و خوش قلم این اثر، این است که در توضیحاتِ مربوط به دستور و فرم زبانی و نحوی به جزئیات و موارد استثنایی تغییر و تحولهای دستوری و بنیادی نیز پرداخته است.
«فرهنگ واژگان گویش دشتی» اثر سید کوچکهاشمیزاده با نشر نگاه آشنا آذرماه ۱۳۹۹ با ۵۰۰ شمارگان و در چهار جلد به چاپ رسیده است. سیدکوچکهاشمیزاده متولد ۱۳۲۴ شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی استان بوشهر، دارای مدرک لیسانس در رشته زبان و ادبیات انگلیسی و دبیر بازنشسته آموزش و پرورش است. هاشمیزاده آگاهی زیادی پیرامون تاریخ سیاسی و اجتماعی معاصر جنوب بهویژه دشتی دارد و در زمینه تاریخ اسلام، ادبیات فارسی و عربی و واژهشناسی صاحبنظر است.
وی از دوره دانشآموزی به سبب مصاحبت و همنشینی با بزرگان دیار دشتی، علاقه بسیاری به پژوهش و نویسندگی داشته و این ویژگی تا امروز در وجود وی باقی مانده است. نتیجه فعالیت علمی وی، کتابهای «فرهنگ لغات متشابه»، «دستور زبان و گویش دشتی»، «ضربالمثلهای محلی» و چندین سفرنامه است که هنوز به چاپ نرسیده است و «فرهنگ واژگان دشتی» دومین اثر چاپ شده اوست که در دسترس دوستداران قرار گرفته است.
اثر نخست این پژوهشگر حوزه فرهنگ شفاهی، «بنیادهای دستور گویش دشتی» است که سال ۱۳۹۷ با نشر علم و دانش وارد بازار شده است. این فرهنگ در ۲۸۷۵ صفحه به صورت دو ستونی کار شده است. جلد اول از «الف» تا حرف «ث»، جلد دوم از حرف «ج» تا پایان حرف «ز»، جلد سوم از حرف «س» تا پایان حرف «ک»، و جلد چهارم از حرف «گ» تا «ی» بخشبندی شده است. در این اثر از ۱۷۲منبع چاپی و ۱۲کتاب غیرچاپی و چهار کتاب منبع انگلیسی استفاده شده است.
شهرستان دشتی یکی از شهرستانهای استان بوشهر با مرکزیت شهر خورموج است. یکی از قطبهای کشاورزی و زراعی استان و کشور محسوب میشود. مردم این منطقه به زبان فارسی با گویش دشتی سخن میگویند. این گویش از گونههای زبانی به جای مانده از فارسی میانه دور ساسانیان است، از این منطقه بزرگانی چون فایز قد کشیدهاند. گویش دشتی از دقیقترین و مستقلترین زبانهای محلی است که به گونهای خالص در جنوب ایران استفاده میشود که از نظر جغرافیایی این گویش در دو شهرستان دشتی و دیر ساری و جاری است.
تدوین و جمعآوری واژههای این گویش، کاری سترگ و کمنظیر بود که به گونهای کاملا پژوهشی و کارآمد در کتابی چهارجلدی بهتازگی به چاپ رسیده است. نویسنده خوشنام و صاحبسبک و صاحبنظر این اثر، استاد سیدکوچک هاشمیزاده است که علاوه بر کرامات اخلاقی و شخصیتی، فرزانهای نامآشنا در جنوب ایران و در سازمانهایی مانند سازمان لغتنامه دهخدا است که لوحهایی و هدایایی از این سازمان ازجمله تقدیم چندین جلد لغتنامه دهخدا ازسوی محمد دبیرسیاقی سال ۱۳۶۲ به وی اهدا شده است.