بخشی از کتاب:

نامه پیران ویسه به گودرز

پیران ویسه چون از فرستاده شدن کمک به گودرز مطلع میشود به وحشت می افتد، نامه ای به گودرز، سپهسالار سپاه ایران می فرستد و در آن درخواست ترک مخاصمه میکند در شاهنامه پیشنهادهای پیران” چاره و بند و فریب “خوانده شده است.
به پیران رسید اگهی زین سخن—-که سالار ایران چه افگند بن

سوی چاره برگشت و بند و فریب—-از آن آگهی شد دلش پر نهیب
ز دستور فرخنده رای آنگهی—–بجست اندرین کینه جستن رهی
(همان: ۷۰ ب ۱۱۰۵-۱۱۰۷)
نامه پیران زیرکانه و مؤثر تنظیم شده است پس از ستایش یزدان برای اینکه گودرز را از نظر روانی تحت تأثیر قرار دهد نخست از جنگهای کــیـن خـواهـی و کشته شدن خویشان و نزدیکان خود سخن میگوید:

یکی نامه فرمود پس تا دبیر —— نبید سوی پهلوان ناگزیر
سر نامه کرد آفرین بزرگ —– بــه یــزدان پناهش ز دیو سترگ
دگر گفت کز کردگار جهان —– بخواهم همی آشکار و نهان
مگر کز میان دو رویه سپاه —– جهاندار بردارد این کینه گاه
اگر تو که گودرزی آن خواستی—– برآمد از کینه همه کام تو
چه گویی چـــه آیـــد ســـرانجام تــو؟—–  نگه کن که چند از دلیران من
ز خویشان نزدیک و شیـران من—- تن بی سرانشان فکندی به خاک
ز یزدان نداری همـی ترس و باک؟—– ز مهر و خرد روی برتافتی
کنون آنک جستی همه یافتی—- که آمد که گردی ازین کینه سیر
به خون ریختن پر تبانی دلیر—– نگه کن کز ایران و توران سوار
که آمد که بخشایش اید ترا —-زکین جستن آسایش آید ترا

(همان: ۷۰-۷۱، ۱۱۰۸-۱۱۱۹)

دوم از پوچی و بیهودگی جنگ و خونریزی سخن میگوید و در اشاره به قتل سیاوش که در هر حال بیش از یک تن نبوده و نباید این همه خون در انتقام او ریخته شود میگوید اگرچه درست است که روز کار رفته دیگر باز نخواهد گشت(او سیاوش دیگر زنده نخواهد شد)  پس در جهان بذر دشمنی مپاش

به کین جستن مرده ای ناپدید —– سر زندگان را چه باید برید؟
اگر باز ناید شده روزگار—– به گیتی در این تخم کینه مکار
روانت مرنجان و مگذار تــــــن ——ز خون ریختن باز کش خویشتن
پس از مرگ نفرین بود بر کسی—- کزو نام زشتی بماند بسی
هر آنگه که موی سیه شد سپید—- به بودن نماند فراوان امید
بترسم که گر بار دیگر سپاه—- به جنگ اندر آید برین کینه گاه
نبینی زهر دو سپه کس به پای—- ببرد روان،  کینه ماند به جای
وز آن پس که داند که پیروز کیست؟—- نگون بخت گر گیتی افروز کیست؟

(همان: ۷۱-۷۲، ب ۱۱۲۰-۱۱۲۷)

سوم، به او پیشنهاد می کند که اگر این جنگ برای باز پس گرفتن سرزمینهایی است که به ترکستان ملحق شده و مورد ادعای ایران است. او پس از کسب اجازه از افراسیاب آنها را به ایران باز پس خواهد داد و مرزبندی روزگار منوچهرشاه را رعایت خواهد کرد.

رفتار گودرز با فرستاده پیران

نامه پیران به دست پسرش رویین نزد گودرز فرستاده میشود گودرز رویین را در آغوش میگیرد. رفتار گودرز با رویین نمونه ای از ادب رفتار با فرستاده است. البته در آغوش گرفتن رویین از این روست که او فرزند پیران است و برخورد با او پدرانه در هر حال با فرستاده باید با ادب و مهربانی رفتار کرد اگرچه دشمن باشد. رفتار گودرز با فرستاده پیران نمونه ای از ادب رفتار و شیوه دیپلماسی ایرانیان کهن است. گودرز فرستاده را با دادن خلعت باز میگرداند ولی پاسخ گودرز به نامه پیران چنان که خواهد آمد در خط نگهداشت آیین دیگری است.
جو رویین پیران به درگه رسید —-سوی پهلوان سپه کس دوید
فرستاده را خواند پس پهلوان —-همان چون ز پرده درآمد جوان
بیامد، چو گودرز را دید، دست —به کش کرد و سر پیش بنهاد پست
سپهدار برجست و او را چو دود —-بد آغوش تنگ اندر آورد زود
از پیران بپرسید و از لشکرش— ز گردان و از شاه و از کشورش
خردمند رویین سبک نامه پیش— بیاورد و بگزارد پیغام خویش
(همان: ۷۶، ب۱۱۹۵-۱۲۰۰)

نامه گودرز به پیران ویسه
گودرز یک هفته هنگام بزم، طرح پاسخ نامه گودرز را میریزد و چون یک هفته بدینسان سپری میکند بامداد روز هشتم نویسنده را پیش خود میخواند :
به یک هفته گودرز با رود و می— همی نامه را پاسخ افگنـــد پـــی
ز بالا چو خورشید گیتی فروز — بگشتی، سپهبد گه نیمروز
می و رود و مجلس بیاراستی—- فرستاده را پیش درخواستی
چو یک هفته بگذاشت، هشتم پگاه— نبینده را خوانـد ســـــالار شـــاه
بفرمود تا نامه پاسخ نبشت— درختی از کینه به توی بکشت
(همان: ۷۷، ۱۲۰۹-۱۲۱۳)