معرفی کتاب

این کتاب حاصل سال‏ها تحقیق و پژوهش نگارنده در حوزه تاریخ پزشکی ایران و در واقع رساله دکتری او می باشد، که در آن به نظرات طبی و همچنین نوآوری های طبی دانشمندان طب ایرانی ( از قرن سوم تا هفتم هجری قمری ) ، از جمله علی بن ربن طبری، محمدبن زکریای رازی، اخوینی بخاری، علی بن عباس مجوسی اهوازی، ابن سینا، سید اسماعیل جرجانی و بسیاری طبیبان با شهرت و آوازه کمتر پرداخته شده است.

بر اساس یافته های این پژوهش، مهم ترین چهره پزشکی در دوران پیشاسامانی ( طاهریان و صفاریان)، علی بن ربن طبری صاحب کتاب فردوس الحکمه است، نظرات وی در آسیب شناسی، طب بالینی و داروشناسی اهمیت فراوان دارد. در دوره های سامانی و آل بویه، به دلیل رشد جریان عقل گرایانه و در نتیجه تقویت و گسترش علوم در سایه حمایت های امیران سامانی و آل بویه، با پیشرفت علم پزشکی مواجه هستیم، در دوره سامانی، زکریای رازی با نگارش کتاب الحاوی و طب منصوری تکیه بیشتری بر طب عملی و مداوای بیماران با استفاده از رعایت اصول بهداشتی و تغدیه داشت. بسیاری از بیماری های عفونی و واگیردار مانند سل، هاری، آبله و سرخک و وبا در این دوره شناسایی و درمان می شدند. در دوره آل بویه، با فعالیت علی بن عباس مجوسی با نگارش کتاب کامل الصناعه و ابو علی سینا با نگارش کتاب قانون ، طب نظری به جایگاه مستحکمی دست یافت و رشته های روان شناسی، داروسازی و تشریح رشد قابل ملاحظه ای کرد و بیمارستان های زیادی در این دوران تاسیس گردید. پزشکی در دوره غزنوی و سلجوقیان، از یک سو، تداوم طب سینایی است و پیشرفت آن در حوزه طب عملی و دانش پزشکی نظامی است و از سوی دیگر رشد دانش داروسازی را شاهد هستیم، تقویت و گسترش انواع بیمارستان های ثابت و سیار و نظامی، یکی از شاخصه های پزشکی در این دوره است. در این عصر سید اسماعیل جرجانی با نگارش کتاب ذخیره خوارزمشاهی، سنت نگارش کتب طبی به زبان فارسی را به حد کمال رسانید. افزون بر این، نوآوری های دانشمندان طب ایرانی با وجود کمبود امکانات و تجهیزات پیشرفته، بسیار چشم گیر و قابل تحسین است. بررسی تحولات تاریخ پزشکی بر اساس ادوار تاریخی ایران، شکل نسبتا جدید تقسیم بندی این تحولات است که در این تحقیق صورت پذیرفته است. این شیوه به دلیل وجود حکومت های متقارن و تداخل زمانی آنها تاکنون مورد توجه چندانی واقع نشده است.

مطالعه این کتاب به چه کسانی توصیه میشود؟
این کتاب برای همه دوستداران تاریخ علم، بویژه تاریخ پزشکی و همچنین دانشجویان پزشکی، پیراپزشکی و تاریخ و تاریخ پزشکی و فرهنگ و تمدن اسلامی مفید و قابل استفاده می‏باشد.