دوره سوم عمر، بازنشستگی و خدمت به جامعه
یک پژوهشگر حوزه صندوق های بازنشستگی تاکید کرد: دوران سوم عمر دوران پیری و ازکارافتادگی نیست و تجربه و مهارت بازنشستگان ایرانی در این دوران، سرمایه‌ای گرانبهاست که می‌تواند به خدمت جامعه درآید.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، نسرین قوامی، پژوهشگر حوزه صندوق های بازنشستگی در یادداشتی که در ویژه نامه هفت صبح منتشر شده است، با بیان اینکه سالخوردگی و ازکارافتادگی در دهه‌های اخیر منجر به شکل‌گیری مفهوم جدیدی به نام «دوران سوم عمر» شده است، اظهار داشت: براساس این مفهوم، به‌جای آن که سالمندی و بازنشستگى معادل ازکارافتادگی و فرسودگی در نظر گرفته شود، مرحله‌ای از زندگی دانسته می‌شود که در آن سایر گروه‌ها به سالمند همچون فردی شایسته احترام و تقدیر می‌نگرند. این تغییر تلقی، موجب ارتقای جایگاه سالمندان در جامعه می‌شود و آنان را بخشی مفید و مؤثر و نه سربار جامعه معرفی می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه امروز، بخش قابل‌توجهی از بازنشستگان قادر به ایفای نقش‌های اجتماعی و اقتصادی بوده و خود خواستار باقی‌ماندن در بازار کارند، افزود: دوره سوم به بخشی از زندگی فرد گفته می‌شود که در آن، رسیدن به سن بازنشستگی، سلامتی و وجود فرصت‌های متنوع برای دنبال کردن اهداف شخصی، امکان پیگیری مجموعه‌ای از فعالیت‌های رضایت‌بخش را برای افراد میسر می‌کند. این مفهوم به طور کلی در محدوده زمانی بین بازنشستگی و آغاز محدودیت‌های جسمی، احساسی و شناختی ناشی از کهولت سن تعریف شده است.
وی معتقد است که بسیاری، دوره سوم عمر را به عنوان سال‌های طلایی بزرگ‌سالی معرفی کرده‌اند و بیان می کند: تا پیش از مطرح شدن چنین رویکردی، زندگی افراد بر اساس دوران فعالیت به سه دوره تقسیم می‌شد و رسیدن به بازنشستگی را دوران پایانی حیات قلمداد می‌کردند؛ اما در تلقی جدید چهار دوره اصلی برای زندگی در نظر گرفته می‌شود که شامل دوره اول، دوره وابستگی، جامعه‌پذیر شدن، نابالغ بودن و تحصیلات است. دوره دوم، دوره استقلال، بلوغ، مسوولیت، کسب درآمد و پس‌انداز است. دوره سوم دوران تکامل شخصی است و نهایتاً دوره چهارم که دوره وابستگی، ناتوانی و مرگ است.
قوامی تاکید می کند: دوره سوم در واقع دوره بازنشستگی فعال و تکامل شخصیت است. این دوره هم می‌تواند دوره‌ای برای استفاده فعال از فراغت و کسب لذت و رضایت بیشتر از زندگی باشد و هم با استفاده از تجربیات سالیان به ادامه کار و فعالیت موثر در جامعه اختصاص یابد.
این پژوهشگر صندوق های بازنشستگی همچنین می گوید: یکی از اقداماتی که برخی از دولت‌ها برای ارتقای کیفیت زندگی بازنشستگان انجام می دهند، برنامه‌های آموزشی است؛ اصطلاح «دوره سوم» برای اولین بار با تأسیس دانشگاهی در فرانسه به کار رفت که هدف تاسیس‌اش جذب افراد سالمند در برنامه‌های آموزشی بود و بعد از آن تجربه‌های مشابه آن در کشورهای دیگر تکرار شد. امروزه دانشگاه‌های دوره سوم همچون یک جنبش بین‌المللی در سراسر دنیا فراگیر شده‌اند و هدف‌شان آموزش و ایجاد انگیزه برای اعضایی از جامعه است که عمدتاً بازنشسته‌اند و دوره سوم عمر خود را سپری می‌کنند.
قوامی تاکید کرد: دوره‌های آموزشی این دانشگاه‌ها معمولا در حوزه‌های مختلفی مانند هنر، زبان، موسیقی، تاریخ، فلسفه، صنایع‌دستی، عکاسی و مانند آن‌هاست. آموزش در این دانشگاه‌ها معمولا به صورت پاره‌وقت است و رویکرد کلی آن‌ها ایجاد فرصت تغییر و بهبود زندگی یا یادگیری به قصد تفریح است و هیچ ارزیابی یا مدرکی برای دوره‌های این دانشگاه‌ها وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای دوران سوم عمر در هر جامعه بستگی نزدیکی به شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد، بیان کرد: این سیاست‌گذاری‌های می‌توانند طیف متنوعی را از به کارگیری مجدد بازنشستگان ماهر در مشاغل تا غنی‌سازی اوقات فراغت آن‌ها دربرگیرد.
قوامی تاکید کرد: تجربه و مهارت بازنشستگان ایرانی در دوران سوم عمر، سرمایه‌ای گرانبهاست که می‌تواند به خدمت جامعه‌ی ایران درآید. استفاده از این سرمایه و انرژی با استفاده آگاهانه بازنشستگان از این دوران و برنامه‌ریزی هوشمندانه سیاست‌گذاران امکان‌پذیر خواهد شد. شاید قدم اول برای رسیدن به چنین هدفی، این است که دوران بعد از این بازنشستگی را معادل پیری و از کارافتادگی به شمار نیاوریم. بخش بزرگی از بازنشستگان انسان‌هایی سالم، باتجربه، بامهارت و آگاه‌اند که می‌توانند نقش بزرگی در عرصه‌های مختلف فرهنگی و اقتصادی جامعه داشته باشند.
منبع: ویژه نامه هفت صبح، شماره ۳۱، صفحه ۳۱
