“نابرابری در زندگی” و “سالمندی جمعیت” دو چالش نظام های تامین اجتماعی

اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی (ISSA) در گزارشی که در آن ۱۰ چالش مهم سازمان های بیمه ای در سراسر جهان معرفی شده، نابرابری در طول دوره زندگی و سالمندی جمعیت را پس از شکاف دامنه پوشش به عنوان چالش های مهم این نوع سازمان ها مطرح کرده است.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، اتحادیه بین المللی تأمین اجتماعی (ISSA) در گزارشی ۱۰ چالش مهم سازمان های بیمه ای در سراسر جهان را معرفی و بیان کرده است. در میان این ۱۰ چالش مهم، «نابرابری در طول دوره زندگی» و «سالمندی جمعیت» از جمله چالش های مهمی است که این سازمان ها به طور عمده با آن ها دست و پنجه نرم می کنند.
«نابرابری در طول دوره زندگی» پس از چالش «شکاف دامنه پوشش» به عنوان دومین چالش مهم نظام های تامین اجتماعی جهان در گزارش ایسا به آن اشاره شده است. نظام های بیمه های اجتماعی، ابزار مهمی برای ایجاد همبستگی اجتماعی، ارتقاء مشارکت فعال و مبارزه با نابرابری ها در جامعه هستند. در این نقش ها، «رفع نابرابری درآمد» تنها یک هدف است. همچنین نظام های بیمه های اجتماعی به رفع نابرابری های دیگری نظیر تبعیض جنسیتی، فرصت های شغلی بازار کار یا دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی کمک می کنند و افراد جامعه را توانمند می کنند تا خطرات پیش رو در زندگی را کاهش داده و قابلیت های بالقوه خود را در طول دوره زندگی بشناسند.
در برخی از کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه آسیا و اقیانوسیه (OECD) و پس از بحران مالی سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی، سطوح فقر و نابرابری افزایش یافت و ثروت به طور فزاینده ای در چند منطقه متمرکز شد. گزارش ها نشان می دهد که از دهه ۱۹۸۰ به بعد، نابرابری درآمدی به میزان ۱۰ درصد افزایش یافته که این امر منجر به ایجاد شکاف درآمدی شده است. بنابراین نظام های بیمه های اجتماعی، ضمن کاهش شکاف درآمدی منجر به کاهش نابرابری های جنسیتی و افزایش دسترسی به فرصت های شغلی و مراقبت های درمانی می شوند و با کمک به مردم، به ایجاد یک جامعه منسجم کمک می کنند.
افزایش استخدام های غیراستاندارد، ثابت ماندن دستمزدها و افزایش نابرابری درآمد، تغییر ساختار خانواده، سطح بالای بیکاری، سرمایه آزاد و تغییر الگوهای مهاجرت ازجمله چالش هایی است که منجر به ایجاد نگرانی در جامعه جهانی شده است. همچنین چالش های سیاسی و مالی در برخی ازکشورها، تهدیدی برای برنامه های نظام های بیمه اجتماعی محسوب می شود؛ به عنوان مثال، افراد در هنگام بازنشستگی می توانند میان میزان حق مشارکت بیمه و مزایای دریافتی ارتباط برقرار کنند که این تغییرات می تواند نقش بارز نظام های بیمه های اجتماعی را تضعیف کند.
«سالمندی جمعیت» یک واقعیت جهانی است که در حال حاضر بیشتر درکشورهای صنعتی مشاهده می شود. این چالش که سومین چالش مهم نهادهای بیمه گر اجتماعی از نظر ایسا محسوب می شود، در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، فرآیند توسعه آن آغاز شده، اما این روند با سرعت بیشتری نسبت به روند جمعیت شناسی در کشورهای توسعه یافته، در حال اتفاق است. سالمندی جمعیت چالش هایی مختلفی را در پی دارد. برای اطمینان از پایداری مالی نظام های بیمه های اجتماعی و رفع نیازهای عموم مردم در جوامع درحال سالمندی، نظام های ملی حمایت اجتماعی باید نقش حمایتی خود را با تقویت سرمایه گذاری در بخش سلامت، استخدام و توانمندسازی، تکمیل کنند.
جمعیت جهان درحال سالمند شدن است و میانگین امید به زندگی جهانی بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، بیش از ۵ سال افزایش یافته است. جمعیت جهان در سال ۲۰۱۵ معادل ۷.۳ میلیارد نفر بوده که در سال ۲۱۰۰ این میزان افزایش یافته و به ۱۱.۲ میلیارد نفر خواهد رسید. براساس گزارش سازمان ملل متحد، ۶۶ درصد سالمندان جهان درکشورهای درحال توسعه زندگی می کنند که این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت و پیش بینی شده که تا سال ۲۰۵۰ نیز سهم جهانی افراد بالای ۶۰ سال از ۱۱.۷ درصد فعلی به ۲۱.۱ درصد برسد و تعداد افراد بالای ۶۰ سال از ۹۰۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ به ۲.۱ میلیارد نفر درسال ۲۰۵۰ برسد. در این میان سهم منطقه آسیا دو سوم از این آمار افزایشی خواهد بود.
از سوی دیگر، درسال ۲۰۵۰ تعداد افراد بالای ۸۰ سال به ۳۹۵ میلیون نفر خواهد رسید؛ به این معنی که تعداد افراد بالای ۸۰ سال، سه برابر می شود. وابستگی سالمندان نیز مساله دیگری است که آمار آن در سطح جهان درحال افزایش است. نرخ وابستگی سالمندان به جمعیت سن کار (۱۵ تا ۶۴ سال) درحال رشد است که این نرخ در سال ۲۰۱۵، ۲۸ درصد بوده و پیش بینی شده است که تا سال ۲۰۵۰ به ۵۱ درصد افزایش یابد.
هزینه های عمومی سالمندان در حوزه سلامت و بازنشستگی براساس درصد تولید ناخالص داخلی درکشورهای توسعه یافته در سال ۲۰۱۵، ۱۶.۴ درصد بوده که پیش بینی شده است این میزان نیز در سال ۲۰۵۰ به ۲۱.۴۴ درصد افزایش یافته و درسال ۲۱۰۰ نیز به ۲۴.۸ درصد برسد.
به نظر می رسد که با درک و شناخت بهتر چالش های پیش روی نظام بیمه های اجتماعی می توان در راستای اهداف توسعه پایدار، به گسترش پوشش بیمه های اجتماعی و بهبود آن در جهان دست یافت.

مترجم: فریبا بهزاد
منبع: www.issa.int