تغییرات، برای نجات صندوق ها از بحران
سن امید به زندگی بالا رفته و سال‌هایی که یک بازنشسته مستمری می‌گیرد بسیار زیاد است؛ صندوق‌ها به دنبال راه‌های گوناگونی‌اند تا بتوانند منابع صندوق را تأمین کنند. یکی از این راه‌ها بالا بردن سن بازنشستگی است.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، یاسر باقری کارشناس حوزه بیمه های اجتماعی در یادداشتی با عنوان «تغییرات، برای نجات صندوق از بحران» در روزنامه آسمان آبی نوشت: سن امید به زندگی بالا رفته و سال‌هایی که یک بازنشسته مستمری می‌گیرد بسیار زیاد است؛ به‌طوری‌که دیگر منابع صندوق، توانایی پرداخت این میزان مستمری را در خود نمی‌بیند. این وضعیتی است که چند سالی می‌شود صندوق تأمین اجتماعی و سایر صندوق‌های بازنشستگی با آن درگیر هستند. به همین منظور صندوق‌ها به دنبال راه‌های گوناگونی‌اند تا بتوانند منابع صندوق را تأمین کنند. یکی از این راه‌ها بالا بردن سن بازنشستگی است که در تمام دنیا نیز رایج شده، اما افزایش سن بازنشستگی به‌سادگی رخ نمی‌دهد و باید آثار آن را بر عوامل مختلف بررسی کرد تا کمترین مشکلات را به وجود آورد. نخستین تأثیری که ممکن است افزایش سن بازنشستگی بر جامعه بگذارد، اشتغال خواهد بود. البته هنوز آثار افزایش یک سال سن بازنشستگی بر اشتغال مطالعه نشده؛ با این حال افزایش ظرفیت اقتصادی برای ایجاد اشتغال، انکارناپذیر است و با توجه به این‌که کشور ما اقتصاد پویایی ندارد، این امر به‌راحتی امکان‌پذیر نخواهد بود. به همین دلیل در حال حاضر صندوق‌های بازنشستگی به بن‌بست رسیده‌اند؛ از یک سو در حال ورشکستگی هستند و از سوی دیگر هر تغییر پارامتریک یا سیستمی به مطالعات و بررسی‌های گوناگون نیاز دارد تا از این طریق بهترین راهکارها انتخاب شود، چون در صورت ادامه این وضعیت، صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی حتما ورشکست خواهد شد. هر راهی هم که در حال حاضر انتخاب شود تنها کمک می‌کند وضعیت به بحران بزرگ بدل نشود. برای بالا بردن سن بازنشستگی باید تغییرات اساسی در وضعیت اشتغال به وجود آید. نمی‌توان آن‌قدر خوشبین بود که وضعیت اقتصادی را طوری پیش می‌بریم که میزان اشتغال در سال بالا برود، چون در حال حاضر با توجه به پایین بودن سن بازنشستگی در کشور، اشتغال‌مان وضعیت خوبی ندارد.
با توجه به این شرایط، بالا بردن سن بازنشستگی هم نمی‌تواند تأثیر چندانی بر روند اشتغال جوان‌ها بگذارد، چون مشکلات اشتغال فراتر از این‌هاست.
البته راهکارهای دیگری هم وجود دارد که بتوان از طریق آن‌ها صندوق را از ورشکستگی نجات داد؛ از جمله پرداخت بدهی‌های دولت به صندوق که رقم بالا و قابل‌توجهی است. در این شرایط سازمان تأمین اجتماعی باید به بخش سرمایه‌گذاری‌هایش و شستا بیشتر توجه داشته باشد. چون فعلا این بخش آن‌قدرها پویا نیست و می‌تواند با درآمدزایی‌هایش کسری صندوق را جبران کند. تمام این فعالیت‌ها هم می‌تواند روی اشتغال تأثیر بگذارد. به‌هرحال اگر اشتغال در کشور رویه درستی داشته باشد و فرار بیمه‌ای نداشته باشیم، میزان ورودی‌ها به صندوق هم بهتر خواهدشد. متأسفانه در سال‌های اخیر وضعیت ورودی‌های صندوق اصلا خوب نبوده است. اگر کشور از اقتصادی پویا و اشتغال مناسب برخوردار باشد، این مشکلات هم خود به خود حل خواهد شد. وضعیتی که در آن قرار داریم بیشتر شبیه بازی با اهرم‌های بحران است نه اهرم‌های وضعیت پویا و رو به بهبود. راهکارهایی که به آن اشاره می‌شود تنها برای به تعویق انداختن بحران است، چون دولت جهت‌گیری روشنی در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی ندارد. تغییرات در حال وقوع است؛ بدون آن‌که آثارش بر اشتغال بررسی شود. یکی دیگر از راهکارهایی که بیشتر مدنظر دولتی‌هاست تغییرات سیستمی از DB به DC است. به تصور من این تغییرات اعتراض اجتماعی کوتاه‌مدت به همراه نخواهد داشت، اما به طرز قابل‌توجهی به بیمه‌شده‌ها و کارگرها یعنی قشر ضعیف جامعه آسیب خواهد زد. چون با این تغییر، ریسک از صندوق به فرد منتقل می‌شود؛ شاید در کوتاه‌مدت کسی متوجه این تغییرات نشود، اما در درازمدت آثار بسیار جدی و بدی خواهد گذاشت. حتی چند روز پیش هم این طرح در مجلس با امضای ۷۰ نماینده مطرح شد که بر لزوم تغییر سیستمی در صندوق بازنشستگی تأکید کرده بودند. این تغییرات قطعا آثار اقتصادی و اجتماعی منفی خواهد داشت. این در حالی است که تغییرات پارامتریک، به اندازه تغییرات سیستمی نتایج منفی ویرانگر ندارد.
با توجه به وضعیت اقتصادی کشور باید فکری کرد. به‌هرحال هر تغییری عده‌ای بازنده و عده‌ای برنده دارد. باید تلاش کنیم بازنده‌ها قشر ضعیف جامعه نباشند. باید تلاش کنیم بازنده‌های بی‌صدا در این میان ضربه نخورند. به تصور من تغییرات سیستمی، ما را به این سمت می‌برد که بازنده‌ها را بی‌صدا کنیم یا درک این وضعیت را به تعویق بیندازیم که راهکار معقولی به نظر نمی‌رسد. اما با برخی تغییرات پارامتریک از یک سو و پرداخت بدهی‌های دولت از سوی دیگر، می‌توان وضعیت قرمز صندوق‌های بازنشستگی را به وضعیت سفید تغییر داد و اوضاع سامان داده می‌شود. در این شرایط است که حتی بالا بردن سن بازنشستگی هم نه بر اشتغال، نه وضعیت اقتصادی و نه منابع صندوق تأثیری نمی‌گذارد.
منبع: آسمان آبی، شنبه ۱۴ بهمن ماه ۹۶
