سیاست های حفظ سلامتی در ژاپن

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، نظام های بهداشتی و درمانی در کشورهای مختلف ناشی از شرایط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی آنهاست، بنابراین کشورهایی با نظام سیاسی و اقتصادی مشابه دارای نظام درمانی مشابهی هستند. باوجودی که نظام بهداشتی درمانی کشور ژاپن از نظام بهداشتی درمانی آلمان الگوبرداری شده است ولی کشور ژاپن موفقیت بیشتری در بخش بهداشت و درمان کسب کرده است.

کشور ژاپن مسن ترین کشور جهان است که در آن حدود ۴۹ هزار و ۵۰۰ فرد مسن ۱۰۰ ساله وجود دارد که تا سال ۲۰۵۰ انتظار می رود این تعداد به ۶۱۷ هزار نفر افزایش یابد که از این تعداد، ۵۰۰ هزار نفر آنان را زنان تشکیل می دهند، این بدان معناست که تا سال ۲۰۵۰ میلادی تقریباً یک درصد از جمعیت کشور ژاپن را افراد ۱۰۰ ساله و یا مسن تر تشکیل می دهند.

ژاپن دارای بالاترین میزان امید به زندگی در بدو تولد در میان کشورهای عضو OECD است. امید به زندگی در بدو تولد در این کشور حدود ۳ سال بالاتر از میانگین امید به زندگی درکشورهای OECD است. امید به زندگی طولانی مدت ژاپن در نتیجه کیفیت بالا و دسترسی به مراقبت های بهداشتی و همچنین سبک زندگی نسبتا سالم بسیاری از مردم است.

سن امید به زندگی در آمریکا ۷۸.۸ سال، در ۳۴ کشور عضوOECD 80.6 سال و در ژاپن این سن در بدو تولد برای مردان ۸۰.۵ سال و برای زنان ۸۶.۸ سال و درکشور ایران سن امید به زندگی برای مردان ۷۴.۳ سال و برای زنان ۷۶.۵ سال است. همچنین در ژاپن، سن بازنشستگی قانونی برای مردان و زنان ۶۵ سال و سن بازنشستگی زودهنگام برای مردان و زنان ۶۰ سال است و در کشور ایران، سن بازنشستگی قانونی برای مردان ۶۰ و برای زنان ۵۵ سال است.

کشور ژاپن درکشورهای عضو OECD از سلامتی بالا و امید به زندگی طولانی تری برخوردار است. در سالهای اخیر، هزینه های بهداشتی درمانی این کشور به دلیل سالمندی جمعیت نسبت به دیگر کشورهای عضو OECD افزایش یافته است.

جمعیت کشور ژاپن در دهه های آتی به سرعت درحال افزایش است. سهم جمعیت افراد بالای ۶۵ سال و یا بالاتر از ۸۰ سال در ژاپن نسبت به دیگر کشورهای عضو بالاتر است. سالمندی سریع جمعیت در این کشور فشار زیادی برسیستم بهداشتی و درمانی آن وارد می کند. ۲۶.۳ درصد جمعیت کشور ژاپن را افراد بالای ۶۵ سال سن تشکیل می دهند که با گذشت زمان این میزان افزایش یافته و به ۳۹ درصد در سال ۲۰۵۰ خواهد رسید و انتظار می رود که جمعیت بالای ۸۰ سال از ۶ درصد به ۱۷ درصد افزایش یابد که باید اقدامات پیشگیرانه و استراتژی های بهبود سلامت سالمندی بکار رود و همچنین سیاستهای افزایش استخدام، نگه داری و بهره وری کارگران درمانی طولانی مدت را تقویت کرد. درصد جمعیت بالای ۶۵ سال در آمریکا ۱۴.۹ درصد، در ۳۵ کشور عضو OECD 16.7درصد، درکشور ژاپن ۲۶.۳ و درکشور ایران ۵.۱ درصد است. خودکشی در هر ۱۰۰ هزار نفر در انگلیس ۷.۵ درصد در ۲۸ کشور عضوOECD 12.3درصد و در ژاپن ۱۸.۷ درصد است بنابراین نرخ خودکشی ژاپن نسبت به سایرکشورهای عضو بالاتر است.

کشور ژاپن به سوی سالمندی جمعیت پیش می رود بنابراین باید پایداری مالی نظام سلامت کشور خود را با محدودیت های مالی سخت تضمین نماید. ژاپن در میان کشورهای عضو، دارای کمترین میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی است. نرخ مرگ و میر بیماری های قلبی و عروقی از سال ۱۹۹۰ در ژاپن کاهش یافته است که منجر به کاهش میزان شیوع عوامل خطر و همچنین بهبود درمان شده است.

برای اولین بار نظام بیمه ای درکشور ژاپن در سال ۱۹۲۷ اجرایی شد و در سال ۱۹۶۱ تمامی کارکنان و ساکنین این کشور تحت پوشش بیمه قرار گرفتند. در این کشور ۲ نوع بیمه وجود دارد بیمه مستخدمین که عموماً کارکنان و کارگران کارخانه های بزرگ و کوچک را تحت پوشش قرار می دهند و بیمه همگان که کشاورزان، پزشکان، بازنشستگان و سایر افرادی را که تحت پوشش بیمه نوع اول نیستند شامل می شود.

در کشور ژاپن موسسه ای به نام (HSSA) Health Service System For Aged زیرنظر شهرداری وجود دارد که مسئولیت رسیدگی به امورسالمندان را برعهده دارد و تنها عهده دار بیمه بازنشستگان است. سازمانهای بیمه موظف هستند مقدار مشخصی را به موسسه پرداخت کرده که سهم پرداختی سالمندان از هزینه های آنها نسبت به سایر مردم بسیارکمتر است.

هزینه های بهداشتی به ویژه هزینه های بهداشتی ناشی از تولید ناخالص داخلی در ژاپن در سالهای اخیر افزایش یافته است. همچنین هزینه های دارویی نیز به سرعت افزایش می یابد که این کشور از نظر سرانه هزینه های دارویی، رتبه دوم را در میان کشورهای عضو به خود اختصاص داده است و تقریباً ۵۰ درصد بالاتر از میانگین این میزان درکشورهای عضو است. درحالی که هزینه های عمومی داروها در سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ در کشورهای عضو به میزان ۳.۲ درصد کاهش یافته است این هزینه ها هرساله در ژاپن ۴.۹ افزایش می یابد.

درحال حاضر مراکز درمانی در این کشور به دو دسته بیمارستان و کلینیک تقسیم می شود که بیمارستانها شامل بیمارستانهای عمومی است و تمامی بیماری های حاد را بستری می کند. آسایشگاه به بیماریهای مزمن مانند سل ریوی و … اختصاص دارد و مراکز پزشکی ویژه که مجهز به امکانات ویژه برای بیماری های خاص نظیر جراحی قلب است.

نظام درمانی ژاپن به شدت وابسته به بخش های بیمارستانی است و دارای بیشترین تعداد تخت بیمارستان است که این میزان تقریبا سه برابر بیشتر از میانگین آن در کشورهای عضو OECD است. نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان سینه در فاصله زمانی سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۱۳ درکشورهای عضو افزایش یافته است. درکشور ژاپن، پذیرش بیمارستان برای بیماری دیابت بالاتر از میانگین این میزان درکشورهای عضو است. میزان مشاوره های پزشکی در میان سالمندان نیز بالاتر است و سرانه مشاوره پزشک در ۳۳ کشور عضو ۶.۶ بوده درصورتی که در سوئد ۲.۹ و در ژاپن ۱۲.۹ است.کیفیت مراقبت های بیمارستانی در ژاپن بسیار مطلوب است. علارغم اینکه مرگ و میر ناشی از سکته مغزی و سرطان در این کشور در مقایسه با سایر کشورهای عضو کمتر است اما مرگ و میر ناشی از حمله قلبی ۵۰ درصد بالاتر از میانگین این میزان در سایرکشورهای عضو است.

گسترش بیمه های اجتماعی و خدمات درمانی حداقل از سه دهه پیش در ایران مورد توجه قرار گرفته است. بالا بودن هزینه های درمانی و تفاوت زیاد میان تعرفه های خدمات پزشکی در دو بخش دولتی و غیردولتی موجب کاهش انگیزه اقتصادی در زمینه بیمه های درمانی و افزایش تمایل افراد برای استفاده از بیمه های درمان مکمل شده است. میزان حق بیمه درمان مکمل براساس مزایای ارائه شده و میزان تعهدات شرکت های بیمه ای به دو شکل ثابت و متغییر با لحاظ نمودن معیارهای سن، میزان مزایا و حق بیمه پرداختی تعیین می شود.

نظام بهداشتی و درمانی کشور ایران همانند بسیاری از کشورهای درحال توسعه در طی سالیان اخیر تحولات بسیاری را به خود دیده است اما به دلایل مختلف نظیرگستردگی کشور، پراکندگی جمعیت، وجود شرایط اقلیمی و دسترسی افراد به خدمات بهداشتی و درمانی متفاوت است. نظام بهداشتی و درمانی درکشور ایران به شکل منسجم در سه سطح به تمامی افراد و سالمندان ارائه می شود، سطح اول خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی و درمانی روستایی و شهری که اولین و وسیع ترین تماس جامعه با نظام ارائه خدمات بهداشتی است. در سطح دوم خدمات در مراکز بهداشت و بیمارستان شهرستان در سطح تخصصی تری به افراد ارائه می شود و در سطح سوم خدمات تخصصی تر و فوق تخصصی در بیمارستان به افراد ارائه می شود.

رعایت اولویت بهداشت و پیشگیری نسبت به درمان، توسعه شبکه های بهداشتی و درمانی کشور، گسترش پوشش درمانی اقشار جامعه، توسعه مراکز درمانی و تخصصی، گسترش تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته پزشکی، بازنگری و اصلاح نظام اداری کشور ازجمله سیاست های کلی بخش بهداشت و درمان کشور ایران است. خدمات مختلف بهداشتی و درمانی در بخش دولتی و خصوصی همزمان هم ارائه می شوند ولی عمدتاً بخش دولتی به ویژه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در این زمینه از سهم بیشتری برخوردار است.

www.oecd.org