پیام تسلیت به مناسبت درگذشت دکتر بدرالزمان قریب
دکتر اکبر افتخاری، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری با صدور پیامی، درگذشت دکتر بدرالزمان قریب، استاد برجسته ادبیات را تسلیت گفت.
«با اندوه فراوان، اطلاع یافتیم که چهره ماندگار فرهنگ ایران، دکتر بدرالزمان قریب چشم از جهان خاکی فروبسته و به دیار باقی شتافته است. اگرچه در دفتر صندوق بازنشستگی کشوری، سالیان خدمت آن بانوی گرانمایه در دانشگاه تهران ۳۷ سال ثبت شده است، اما گنجینه کم‌مانندی که از پسِ هفتاد سال پژوهش در فرهنگ و ادب ایران فراهم آورد، همچون نام و یاد او جاودانه خواهد ماند و برای همیشه توشه راه جویندگان علم و معرفت خواهد بود.
فقدان این استاد بزرگ را به خانواده آن مرحوم، یاران و شاگردان و دوستدارانش و نیز به جامعه بازنشستگان کشوری تسلیت می‌گویم. از درگاه ایزد یکتا برای آن فقید سعید، علو درجات و برای بازماندگان صبر و سلامتی آرزومندم.
هفتم مردادماه ۱۳۹۹»
شرحی کوتاه از زندگی و خدمات فرهنگی استاد دکتر بدرالزمان قریب
بدرالزمان قریب (۱ شهریور ۱۳۰۸- ۷ مرداد ۱۳۹۹)، زبان شناس، استاد ممتاز دانشگاه و بنیان‌گذار کرسی آموزش زبان سغدی در ایران به سال ۱۳۵۰ش، مدیر گروه گویش‌شناسی دانشگاه تهران (۱۳۷۸ش)، مدیر گروه زبانهای ایرانی (۱۳۸۳ش)، عضو پیوسته فرهنگستان زبان فارسی (از ۱۳۷۷ش)، چهره‌ماندگار ایران، عضو شورای علمی دایره المعارف بزرگ اسلامی، استاد مدعو دانشگاه‌های هاروارد و یوتای آمریکا.
بدرالزمان قریب نواده ادیب مشهور دورۀ قاجار شمس‌العلمای گَرَکانی (قریب) بود. او به سال ۱۳۰۸ش در تهران و در خانواده‌ای که همه اهل فرهنگ بودند، چشم به جهان گشود. تحصیلات دبستان و دبیرستان را در مدرسۀ فرانسوی ژاندارک به پایان رساند. آشنایی او با زبان فرانسه در دوره دبیرستان نقشی مهم در موفقیت‌های علمی او داشته است. خانم بدرالزمان قریب تحصیلات دبیرستانی خود را با گرفتن دیپلم طبیعی به پایان برد. در دورۀ جوانی به زبان و ادب فارسی علاقمند شد و به مطالعه متون کلاسیک شعر فارسی همچون شاهنامه، مثنوی معنوی، دیوان حافظ و آثار نظامی گنجوی پرداخت. از همان ایام هم خود شعر می‌سرود و مجموعه اشعار او منتشر شده است.
آشنایی این بانو با ادبیات فارسی او را به سال ۱۳۳۳ش به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران کشاند. در دورۀ دانشجویی از محضر اساتیدی همچون ابراهیم پورداود، پرویز ناتل خانلری، بدیع‌الزمان فروزانفر، محمدتقی مدرس رضوی، جلال‌الدین همایی و ذبیح‌الله صفا بهره برد. بدرالزمان که شاگرد ممتاز دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود، تحت راهنمایی این اساتید با زبان پهلوی، فارسی‌باستان و اوستا آشنا شد و عزم جزم کرد که تحصیل خود را تا بالاترین درجات ادامه دهد. یک‌سال پس از آنکه در ۱۳۳۶ش مدرک لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران دریافت کرد، موفق شد بورس تحصیلی از دانشگاه پنسیلوانیا گرفته و عازم آمریکا شود. او دو سال بعد فوق لیسانس خود را در مطالعات میان رشته‌ای شرق‌شناسی و زبان‌شناسی به پایان برد. سپس به مدت یک سال در دانشگاه میشیگان مشغول به کار شد.
در همان ایام با استادان برجسته‌ای مانند جُرج کامرون مؤلف «تاریخ عیلام» و والتر هنینگ از برجسته‌ترین استادان ایران‌شناسی آشنا شد و از محضر علمی آنها بهره برد. دکتر بدرالزمان قریب پایان‌نامه دکترای خود را با راهنمایی پروفسور «مارک درسدن» با عنوان «تحلیل ساختاری فعل در زبان سغدی» دفاع کرد. او پس از بازگشت به ایران در دانشگاه شیراز به تدریس پرداخت. چندی بعد برای استفاده از یک فرصت مطالعاتی به آمریکا رفت و یک سال و نیم بعد وقتی به ایران بازگشت، از دانشگاه شیراز به دانشگاه تهران منتقل شد. او از ۱۳۵۰ شمسی در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و همانجا به مقام استادی دانشگاه رسید.
دکتر بدرالزمان قریب مؤسس نخستین کرسی زبان سغدی در دانشگاه‌های ایران است. این نخستین استاد آموزش زبان سغدی در ایران هنگامی که تدریس در دانشگاه را آغاز کرد، در متون دانشگاهی نه متنی درباره زبان سغدی وجود داشت و نه دستور زبانی و نه واژه‌نامه‌ای که دانشجویان بتوانند از آن استفاده کنند، این همه را بانوی دانشمند زبان سغدی خود برای دانشجویان پدید آورد. او برای تنظیم فرهنگ‌نامه زبان سغدی ۱۰ سال وقت صرف کرد و متون مختلف بودایی، مانوی و مسیحی را که به زبان سغدی نوشته شده بود، بررسی کرد. او برای تجدید نظر در این اثر نیز ۱۰ سال وقت صرف کرد. امروزه زبان سغدی بخشی از واحدهای درسی گروه فرهنگ و زبانهای باستانی است و متخصصان معتبر و متعددی در این زمینه فعالیت دارند.
از دیگر فعالیت‌های علمی بدرالزمان قریب می‌توان به قرائت و ترجمه کتیبه خشایارشا که در ۱۳۴۵ش کشف شد و به صورت لوحه‌ای به ابعاد ۵۰ در ۵۰ سانتی‌متر بود، اشاره کرد. دکتر بدرالزمان قریب در دومین همایش چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار در تاریخ و فرهنگ ایران شناخته شده است.
دکتر قریب در مصاحبه‌ای دربارۀ چرایی بازگشت خود به وطن پس از پایان تحصیلاتش گفته است:
من همیشه فکر می‌کردم که باید به ایران بازگردم چون فرزند این آب و خاکم و دانسته‌های من باید در این سرزمین بارور شود و باید دِیْن خود را به مردم ادا کنم.
کتاب‌ها و مقالات پرشماری از این بانوی دانشمند منتشر شده است. از این میان کتاب «زبانهای خاموش» در ۱۳۶۵ش و کتاب «فرهنگ زبانهای سغدی» در ۱۳۷۴ش به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب شده اند.
