رفتارهای تبعیض‌آمیز با سالمندان
تبعیض سنی؛ رفتار تبعیض‌آمیز با افراد سالمند به دلیل سن آن‌ها است. با توجه به ناشناخته بودن این مفهوم در ایران، پژوهشگران در یک مطالعه مروری آن را بررسی کردند.
به گزارش ایسنا، تبعیض در ارائه مراقبت به سلامت به دلیل سن بالای آن‌ها، تبعیض سنی نامیده می‌شود. تبعیض سنی می‌تواند به صورت رفتارهای مثبت یا منفی نسبت به سالمندان بروز پیدا کند. این تبعیض یکی از مهم‌ترین چالش‌های مراقبت از سالمندان است.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، ۶.۱ میلیون نفر از جمعیت ۸۰ میلیونی ایران افراد ۶۵ ساله و بالاتر هستند و پیش‌بینی می‌شود که جمعیت بالای ۶۰ سال ایران در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۱۰ درصد کل جمعیت برسد.
با توجه به اینکه بیشتر افراد در ایران با مفهوم تبعیض سنی آشنایی ندارند و برخی مراقبان به دلیل ناآگاهی نسبت به این مفهوم، به صورت تبعیض‌آمیز با سالمندان رفتار می‌کنند، پژوهشگران با بررسی منابع به تحلیل مفهوم تبعیض سنی پرداختند.
سعید مهری و فرحناز محمدی شاه بلاغی به همراه همکارانشان در گروه پرستاری دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی ایران و گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشگرانی بودند که در این مطالعه همکاری داشتند.
برای انجام این پژوهش، پایگاه‌های داده داخلی و خارجی در بازه زمانی ۱۹۶۹ تا ۲۰۱۸ جستجو شد و پژوهشگران با بررسی مقالات یافت‌شده، در نهایت ۲۰ مقاله که با معیارهای موردنظر مطابقت داشتند را استخراج کردند.
طبق یافته‌های این مطالعه، تبعیض سنی می‌تواند آشکار یا آگاهانه و غیرآشکار یا ناآگاهانه باشد. مثلا این باور که «سالمندان همیشه از سلامتی خود شاکی هستند»، مثالی از تبعیض آشکار یا آگاهانه است. همچنین «سوال نپرسیدن در مورد روابط جنسی از سالمندان» می‌تواند تبعیض غیرآشکار یا ناآگاهانه باشد. چرا که مراقبان و پرستاران از این رفتار خود آگاهی ندارند.
همچنین بررسی مقالات مشخص کرد که تبعیض سنی می‌تواند جنبه مثبت یا منفی داشته باشد. مثلا اولویت دادن به سالمندان در زمان تجویز درمان یا مراقبت، تبعیض مثبت است، ولی بروز برخی رفتارها با سالمندان به دلیل این تصور که افراد با سن بالاتر «از نظر افتاده یا بی‌اعتبار» هستند، تبعیضی منفی است.
بررسی‌ها نشان داد که گاهی سالمند با اعمال، رفتار و گفتار خود باعث به وجود آمدن تبعیض نسبت به خود می‌شود. برای مثال اگر سالمندی بر این باور باشد که برای دریافت درمان‌های جدید و پیشرفته خیلی پیر شده و نیازی به آن ندارد، نوعی تبعیض علیه خود است. همچنین گاهی تبعیض از سوی افراد گروه‌های سنی دیگر بر سالمندان اعمال می‌شود. برای نمونه اگر پرستاری در زمان مراقبت از چندین بیمار، سالمندان را در اولویت دوم مراقبت قرار دهد، تبعیض در مراقبت ایجاد می‌شود.
به گفته پژوهشگران، این مطالعه برای اولین‌بار مفهوم تبعیض سنی در ایران را روشن و واضح کرده است و می‌تواند مبنایی برای پژوهش‌های بعدی برای پیشگیری و بهبود کیفیت مراقبت‌های ارائه‌شده به سالمندان باشد.
به طور خلاصه، یافته‌های این مطالعه نشان داد که تبعیض سنی می‌تواند جنبه مثبت و منفی داشته باشد. گاهی افراد تبعیض را به صورت آگاهانه و گاهی ناآگاهانه اعمال می‌کنند و در برخی موارد رفتار خود سالمند باعث بروز تبعیض می‌شود و به دلیل سن، خود را مستحق دریافت درمان نمی‌داند و گاهی رفتار دیگران تبعیض‌آمیز است.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله مروری با عنوان «واضح‌سازی مفهوم تبعیض سنی در نظام سلامت» در فصل‌نامه علمی پژوهشی «سالمند» منتشر شده است.
