تغییر سیمای آینده جوامع بشری با بروز پدیده سالمندی
رییس انجمن سالمندشناسی گفت: سالمندی در آینده قطعا سیمای جوامع بشری را دگرگون خواهد کرد و اگر امروز به فکر حوزه سالمندی نباشیم، فردا دیر خواهد شد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری به نقل از ایکنا، دکتر احمد دلبری، رییس انجمن سالمندشناسی در نشست خبری که به مناسبت “هفته سالمندان” در استودیو سلامت وزارت بهداشت برگزار شد، گفت: بحث سالمندی در دنیا و کشور یکی از بحثهایی است که میتواند هم به عنوان فرصت و هم به عنوان تهدید مطرح شود. اگر اهتمام و عزم جدی در ساماندهی این امر نداشته باشیم، توفیقاتی که وزارت بهداشت در سنوات گذشته در افزایش عمر جامعه و افزایش درصد سالمندی کشور داشته است، در سالهای آتی به عنوان یکی از بحرانهای جدی فرا روی سازمانها و نهادهایی که متولی بیمه و تأمین اجتماعی هستند، خواهد بود.
وی افزود: امروز از موضوع سالمندی در دنیا به عنوان انقلاب خاموش یاد میشود و قطعاً میتواند سیمای جوامع بشری را دگرگون کند. از آنجایی که بخش زیادی از سالمندان جامعه دیده نمیشوند، مشکلات ایشان در صدر و اولویت دولتهای گذشته نبوده و بیم آن میرود که موفقیتهایی که در افزایش عمر جامعه داشتهایم در سالهای آتی به عنوان چالش جدی دولتها مطرح باشد و قطعاً عقبماندگی در برنامهریزی و افزایش کیفیت زندگی سالمندان میتواند به عنوان یکی از بحرانهای جدی دولت باشد.
دلبری بیان کرد: در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار جمعیت ۶۵ سالهها و بالاتر از آن بیشتر از کودکان زیر پنج سال بود. نتوانستیم از نیروی جوانی که در تمام دنیا از آن به عنوان نیروی توسعه تلقی میشود استفاده کنیم و حجم زیادی از آسیبهای اجتماعی کشور که امروز با آن مواجه هستیم، ناشی از ناکارآمدی و عدم مدیریت لازم در توسعه نیروی جوان است؛ در صورتی که مشکلات حوزه سالمندان چند برابر حوزه جوانان است.
رئیس انجمن سالمندشناسی گفت: زمانی که به مسیر رشد جمعیتی مینگریم مشاهده میکنیم که افزایش جمعیت در دنیا طی ۵۰ سال گذشته به صورت تدریجی بوده است و در کشورهای توسعه یافته مدت زمانِ دو برابر شدن جمعیت از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد سالمندان، بیش از صد سال به طول انجامیده، اما این افزایش جمعیت در کشور ما فقط ۲۰ سال زمان دارد و آمادگی تهیه زیرساخت برای این جمعیت و نیازهای آنها بسیار مشکل خواهد بود.
وی افزود: در کشور ما طی سال ۱۳۳۵ فقط دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال وجود داشت؛ در حالی که این عدد در سال ۱۴۳۵ به ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر خواهد رسید، یعنی طی یک قرن میزان جمعیت سالمند کشور ۲۴ برابر خواهد شد. در این مدت «جمعیت سالمندِ نیازمندِ خدمت ویژه» یعنی کسانی که بیش از ۸۰ سال سن دارند، خیلی بیشتر خواهد شد.
وی با بیان اینکه «در سال ۸۵ فقط ۶۰۰ هزار سالمند بیش از ۸۰ سال داشتیم اما این عدد در سال ۱۴۳۰ به سه و نیم میلیون نفر خواهد رسید» گفت: جمعیتی که بخشی از آنها سالمندانی هستند که خانوادهای ندارند. تجرد قطعی در این سنین و در حال حاضر چیزی در حدود ۸۰ هزار نفر است، اما در سال ۱۴۳۰ به دلیل بیشزایی دهه ۶۰ و عدم ازدواج آنها، به بیش از دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سالمندان میرسد.
دلبری تصریح کرد: سالمندان فعلی کشور به طور میانگین پنج و نیم فرزند به دنیا آوردهاند و به اندازه، فرزند برای مراقبت از خود دارند، اما این وضعیت در آینده به این صورت نخواهد بود. در سال ۸۵، حدود ۶۴ درصد سالمندان شهرنشین بودند که این جمعیت در سال ۹۵ به ۷۲ درصد رسیده است.
او تصریح کرد: با توجه به اینکه تقریبا ۴۵ درصد سالمندان فعلی کشور مستمریبگیر هستند و ۵۵ درصد درآمد لازم برای دوره سالمندی را ندارند، به نظر میرسد باید اقدامات جدیتری در این حوزه انجام دهیم.
دلبری گفت: وضعیت بیمه در دوره سالمندی نگرانکننده است. هرچند در حوزه بیمه پایه و براساس آمار، چیزی در حدود ۹۴ درصد سالمندان از بیمه پایه برخوردار بودهاند، اما این بیمه نیازهای دوره سالمندی را تأمین نمیکند و فقط ۳۱ درصد از سالمندان از بیمه تکمیلی برخوردار هستند، این در حالی است که میزان بیمه تکمیلی در روستاها حدود ۱۲ درصد است.
رئیس انجمن سالمندشناسی گفت: براساس شاخص دیدهبان سالمندی، میزان فقر در میان جمعیت سالمندی دو برابر دیگر ردههای سنی است. این میزان در میان زنان سالمند بیشتر از مردان است. چنانچه در کل سالمندان ۲۵ درصد از فقر و درآمد نسبی رنج میبرند، این عدد در میان زنان سالمند به حدود ۴۰ درصد میرسد؛ در حالیکه در میان مردان سالمند ۱۹ درصد است. همچنین، در میان سالمندان آسیبپذیر که بیشتر از ۸۰ سال سن دارند، حدود ۳۷ درصد از فقر رنج میبرند. این میزان در استان سیستان و بلوچستان ۷۰ درصد و در استانهای تهران و البرز کمتر از ۱۰ درصد است.
وی در ارتباط با مالکیت مسکن در دوره سالمندی نیز افزود: متأسفانه در هر سرشماری که میگذرد، این وضعیت بدتر میشود؛ به طوری که در سال ۸۵، حدود ۹۰ درصد سالمندان مسکن خصوصی و شخصی داشتهاند که این عدد در سال ۹۵ به ۸۲ درصد رسیده است.
او اضافه کرد: اتفاق خوبی که طی این چند سال رخ داده، وضعیت سواد سالمندان است. میزان سواد سالمندان در سال ۸۵ چیزی در حدود ۳۲ درصد بوده است که این میزان در سال ۹۵ به ۴۶ درصد رسیده است و از آنجایی که سواد شاخص توسعه انسانی است و مهارت سالمندان را تضمین میکند، این عدد و رقم در کشور رو به افزایش است و در سالهای آتی نیز بهتر خواهد شد. هرچند براساس شاخص دیدهبان سلامت سالمندی، کشور ما در رابطه با وضعیت تحصیلات سالمندان در بین ۹۷ کشور دارای رتبه ۶۸ است و ۲۴ درصد سالمندان ما سواد راهنمایی و بالاتر دارند.
دلبری با بیان اینکه «در سال ۸۵ حدود ۲۴ درصد سالمندان شاغل بودهاند که این عدد در سال ۹۵ به ۱۸ درصد رسیده است»، افزود: در سالهای گذشته شاهد اتفاقات خوبی در حوزه سالمندی بودیم اما هنوز فاصله زیادی تا نیازهای واقعی سالمندان داریم.
وی تاکید کرد: اگر امروز به فکر حوزه سالمندی نباشیم، فردا دیر خواهد شد و دولت و حاکمیت نمیتوانند موضوع سالمندی را در کشور ساماندهی کنند.
دکتر دلبری در پاسخ به سوالی درباره برنامه ریزی ها برای کاهش اشتغال به کار بعد از بازنشستگی در سالمندان، گفت: قطعا وزارت بهداشت و حوزه های مشغول در حوزه سالمندی، نگاهشان به برنامه های ایده آلی است که موفق بوده است. در زمینه مراقبت جوانان از سالمندان، کاری در دنیا انجام شده با عنوان بانک زمان. در این برنامه افرادی که در دوره جوانی و میانسالی که از سلامت کامل برخوردار هستند، خدمات و مراقبت های دوره سالمندی را انجام می دهند. از سال گذشته این الگو در مجموعه وزارت دفاع و نیروهای مسلح و تامین اجتماعی شروع شد و اکنون در حال تهیه پیوست های آن هستند که به زودی در این سازمان شروع میشود.
وی گفت: در زمینه سن بازنشستگی، به طور میانگین در کشور ما سن بازنشستگی ۵۲ سال و سن سالمندی ۶۰ سال است. هرچند که با توجه به افزایش امید به زندگی در کشور دنبال این هستند که سن سالمندی هم افزایش یابد. با این حال از آنجایی که افراد تا ۷۰-۷۵ سالگی افتاده نیستند، سن بازنشستگی می تواند افزایش یابد.
وی همچنین گفت: ما توفیقات زیادی در حوزه سالمندی داشتیم، همین که از ابتدای انقلاب تاکنون ۲۰ سال به امید زندگی افزوده شده، تلاش زیادی بوده است. اما باید به کیفیت زندگی آنها نیز فکر کنیم.