اصلاحات صندوق‌های بازنشستگی آفریقا
صندوق‌های بازنشستگی آفریقا را می‌توان به‌لحاظ توسعه‌یافتگی در شش گروه معین قرار داد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، به نقل از هفته نامه آتیه نو، آفریقای شمالی، کشورهای فرانسوی‌زبان غرب آفریقا، کشورهای انگلیسی‌زبان، کشورهای جنوب آفریقا به‌استثنای آفریقای جنوبی، کشورهایی که نظام بازنشستگی خصوصی فعال دارند و کشورهایی که نظام بازنشستگی به نسبت توسعه‌یافته دارند از جمله شش گروه از صندوق‌های بازنشستگی آفریقا از نظر توسعه‌یافتگی هستند.
صندوق‌های بازنشستگی در شمال آفریقا به‌دلیل نزدیکی آنها به نظام اروپایی از ساختار بیمه‌های بازنشستگی اجتماعی تبعیت می‌کنند. این نوع صندوق‌ها از دهه ۱۹۵۰ در کشورهایی نظیر مصر، تونس، مراکش، الجزایر و لیبی شکل گرفته‌اند. صندوق‌های بازنشستگی در تونس کارگران و کشاورزان مناطق روستایی را نیز با نرخ‌های حق‌بیمه پایین‌تر تحت پوشش قرار داده است. در مصر شاغلا‌ن حرفه‌های آزاد می‌توانند برمبنای جدول حداقل درآمد در گروه صنفی خود تحت پوشش صندوق‌های بازنشستگی درآیند.
صندوق‌های بازنشستگی در کشورهای فرانسوی‌زبان غرب آفریقا درهمان‌دوره استعمار شکل گرفته‌اند. البته این صندوق‌ها فقط پس‌از پایان استعمار در سال‌های ۱۹۶۵-۱۹۶۰ حالت اجباری پیدا کردند. در این گروه از کشورها که نظام بازنشستگی آنها مشابه فرانسه است، درآمد بازنشستگی برمبنای سال‌های خدمت و متوسط دریافتی مشترک در طول دوره خدمت محاسبه می‌شود، بازنشستگی پیش‌ازموعد نیز در ۵۰ سالگی امکان‌پذیر است. کشور مالی در این گروه قرار دارد.
کشورهای گروه سوم که مستعمره پیشین بریتانیا بوده‌اند، در مقایسه با کشورهای فرانسوی‌زبان صندوق‌های بازنشستگی محدود‌تر و شرایط بازنشستگی پیچیده‌تر دارند. تا آغاز دهه گذشته صندوق‌های بازنشستگی در اغلب این کشورها از نوع «آینده‌ساز» بود. تانزانیا، اوگاندا، گامبیا، کنیا، نیجریه، غنا و سوازیلند در این گروه قرار دارند. نخستین صندوق در این گروه از کشورها در سال ۱۹۶۱ در نیجریه تشکیل شد. این نوع صندوق‌ها به‌طورکلی، به‌علت هزینه‌های عملیاتی بالا‌تر و نرخ‌های بازده پایین‌تر قادر به تامین حداقل درآمد بازنشستگی نشدند.
غنا در سال ۱۹۹۱ و نیجریه در سال ۱۹۹۴ به‌دلیل نرخ بازده منفی صندوق بازنشستگی خود و عدم امکان تامین حداقل درآمد بازنشستگی به اصلاحات تن دادند. تانزانیا و گامبیا نیز به‌دلا‌یل مشابه در سال۱۹۹۷ قوانینی را برای اعمال این تغییرات وضع کردند. پیشنهادهای مشابهی نیز در کنیا و اوگاندا به مجالس دو کشور تسلیم شده است.
در کشورهای گروه چهارم نظیر بوتسوانا، نامیبیا، زامبیا و سوازیلند تشکیل صندوق‌های بازنشستگی در مقایسه با مناطق دیگر این قاره بسیار دیرتر انجام شده است. تصویب قوانین مربوط به تشکیل صندوق‌های بازنشستگی در این کشورها در دهه ۱۹۹۰ انجام پذیرفت. بنابراین جوان‌ترین نظام‌های DB-PAYG در این منطقه از جهان قرار دارند.
در کشورهای گروه پنجم تقریبا هیچ صندوقی برای شاغلا‌ن بخش خصوصی خدمات ارائه نمی‌کند. اتیوپی، اریتره، کنگو، لسوتو، سیرالئون و سومالی در این گروه قرار دارند. فعالیت صندوق‌های بازنشستگی در سیرالئون با اوج گرفتن درگیری‌های مسلحانه داخلی متوقف شد. صندوق‌های بازنشستگی در جنگ‌های داخلی و خارجی اتیوپی، اریتره و سومالی به‌شدت آسیب دیده‌اند و سومالی نیز شرایط وخیمی دارد.
در برخی از کشورهای گروه ششم، صندوق‌های بازنشستگی همگانی تشکیل شده است. در آفریقای جنوبی شهروندان در سن ۶۵ سالگی در‌صورتی‌که حداقل دارایی آنها از یک حد معین تجاوز نکند، از خدمات صندوق بازنشستگی همگانی بهره‌مند می‌شوند. منابع این صندوق‌ها از درآمدهای مالیاتی تامین می‌شود. در موریس تمام شهروندان سالخورده از حداقل درآمد بازنشستگی بهره‌مند هستند. این حداقل با درآمد حاصل از صندوق‌های بازنشستگی تکمیل می‌شود. بوتسوانا نیز با گسترش طرح همگانی بازنشستگی تمام شهروندان بالا‌ی ۶۵ سال را تحت پوشش صندوق بازنشستگی عمومی‌قرار داده است.
منبع:هفته نامه آتیه نو/ ترجمه از سایت المانیتور
