بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مهمترین دلایل مرگ‌ومیر در جهان
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که از ۵۶.۹ میلیون مرگ و میر جهان در سال ۲۰۱۶، بیش از نیمی از آنها یعنی حدود ۵۴ درصد به ۱۰ دلیل عمده مربوط می شود که در میان آن ها بیماری های قلبی و سکته مغزی در رتبه های اول و دوم قرار دارند.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری و به نقل از سازمان بهداشت جهانی (WHO)، این سازمان در سال ۲۰۱۸ میلادی و در آخرین گزارش خود از ۱۰ دلیل عمده مرگ و میر درجهان، اعلام کرد: بیماری های ایسکمیک قلبی (کاهش خونرسانی به قلب) و سکته مغزی از بزرگترین قاتلان انسان ها در سال ۲۰۱۶ میلادی در جهان به شمار می روند؛ این آمارها نشان می دهد که در مجموع، ۱۵.۲ میلیون مرگ در جهان ناشی از اینگونه بیماری ها گزارش شده است.
بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی از ۱۵ سال گذشته تاکنون از مهمترین عوامل مرگ و میر در سراسر جهان باقی مانده اند.
بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) نیز در سال ۲۰۱۶ جان ۳ میلیون نفر را گرفت. همچنین عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی به عنوان کشنده ترین بیماری واگیردار در سال ۲۰۱۶، منجر به مرگ ۳ میلیون نفر در سراسر جهان شد. این درحالی است که سرطان ریه (به همراه سرطان های نای و نایژه) منجر به مرگ ۱.۷ میلیون نفر شد.
براساس این گزارش، ۱.۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶، به دلیل بیماری دیابت جان خود را از دست دادند؛ این درحالی بود که میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری در سال ۲۰۰۰ به کمتر از یک میلیون نفر می رسید. زوال عقل پنجمین عامل مرگ انسان ها در جهان
آمار سازمان بهداشت جهانی همچنین نشان می دهد که مرگ و میر ناشی از زوال عقل در بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۲ برابر شده است؛ زوال عقل در سال ۲۰۱۶ به عنوان پنجمین عامل اصلی مرگ و میر در جهان شناخته شده، درحالی که در سال ۲۰۰۰، به عنوان چهاردهمین عامل اصلی مرگ و میر معرفی شده بود.
میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های اسهالی در فاصله زمانی میان سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶، تقریبا یک میلیون نفر کاهش یافته، اما منجر به مرگ ۱.۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ شده است. به همین ترتیب، تعداد مرگ ومیر ناشی از بیماری سل نیز در مدت مشابه کاهش یافته، اما ۱.۳ میلیون نفر را به کام مرگ کشانده و جزء ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در جهان به شمار می رود.
سازمان بهداشت جهانی در گزارش خود اعلام کرد که در سال ۲۰۱۶ میلادی، بیماری ایدز در میان ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در جهان قرار نداشته چراکه با وجود مرگ ۱ میلیون نفر در این سال، در مقایسه با ۱.۵ میلیون نفر مرگ و میر سال ۲۰۰۰ روند کاهشی را نشان می دهد. جراحات ناشی از حوادث جاده ای در سال ۲۰۱۶ منجر به مرگ ۱.۴ میلیون نفر شده که تقریبا سه چهارم آنها (۷۴ درصد) جنسیت مرد و حتی پسربچه داشتند.
براساس این گزارش، در سطح جهان، ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۱۶ به ترتیب تعداد مرگ و میر شامل بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری انسداد مزمن ریوی، عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، بیماری آلزایمر و زوال عقل، سرطان های نای، نایژه و ریه، دیابت شیرین، جراحات ناشی از حوادث جاده ای، بیماری های اسهالی و بیماری سل بوده است.
این درحالی است که ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۰۰ به ترتیب تعداد مرگ و میر عبارت بود از بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، بیماری انسداد مزمن ریوی، بیماری های اسهالی، بیماری سل، بیماری ایدز و HIV، عوارض زایمان زودرس، سرطان های نای، نایژه و ریه و جراحات ناشی از حوادث جاده ای. ارتباط درآمد خانوار با عوامل مرگ و میر در جهان
بیش از نیمی از مرگ و میرهای سال ۲۰۱۶ جهان درکشورهای کم درآمد، ناشی از شرایطی چون بیماری های واگیردار، عوامل مادرانه، شرایط ناشی از بارداری و زایمان، کمبودهای تغذیه‌ای بوده، درحالی که درکشورهای پردرآمد، کمتر از ۷ درصد میزان مرگ و میرها به دلیل موارد بالا بوده است. عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی از مهمترین عوامل مرگ و میر در تمامی گروه های درآمدی بوده است.
بیماری های غیرواگیردار (NCDs) منجر به مرگ ۷۱ درصد افراد جهان در سال ۲۰۱۶ شده است که این نوع از بیماری ها ۳۷ درصد درکشورهای کم درآمد و ۸۸ درصد عوامل مرگ و میر در کشورهای پردرآمد است. تمامی ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در کشورهای پردرآمد به غیر از یک مورد آن، از بیماری های NCDs محسوب می شوند. براساس آمار قطعی میزان مرگ و میر، ۷۸ درصد مرگ و میرهای ناشی از بیماری های غیرواگیردار در سطح جهان در کشورهای کم درآمد و کشورهای با درآمد متوسط رخ می دهد.
بیش از یک چهارم (۲۹ درصد) مرگ و میرها به دلیل جراحات ناشی از حوادث جاده ای بوده است. کشورهای کم درآمد دارای بالاترین میزان مرگ و میر ناشی از جراحات حوادث جاده ای بوده اند که میزان آن ۲۹.۴ مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است، درصورتی که میزان مرگ و میر ناشی از جراحات حوادث جاده ای در سطح جهان ۱۸.۸ مرگ است. به هر ترتیب، جراحات ناشی از حوادث جاده ای در کشورهای کم درآمد، کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین و کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا به عنوان یکی از ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر است.
در کشورهای کم درآمد، ۱۰ عامل مرگ و میر در سال ۲۰۱۶ به ترتیب میزان مرگ و میر؛ عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، بیماری های اسهالی، بیماری ایسکمیک قلبی، بیماری ایدز و HIV، سکته مغزی، بیماری مالاریا، بیماری سل، عوارض زایمان زودرس، خفگی حین تولد و ضربه بعد تولد، جراحات ناشی از حوادث جاده ای بوده است.
در کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین، ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۱۶ به ترتیب میزان مرگ و میر؛ بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، بیماری انسداد مزمن ریوی، بیماری سل، بیماری های اسهالی، دیابت شیرین، عوارض زایمان زودرس، سیروز کبدی و جراحات ناشی از حوادث جاده ای بوده است.
در کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا، ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۱۶ به ترتیب میزان مرگ و میر؛ بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری انسداد مزمن ریوی، سرطان های نای، نایژه و ریه، بیماری آلزایمر و زوال عقل، عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، دیابت شیرین، جراحات ناشی از حوادث جاده ای، سرطان کبد و سرطان معده بوده است.
در کشورهای پردرآمد، ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سال ۲۰۱۶ به ترتیب میزان مرگ و میر؛ بیماری ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری آلزایمر و زوال عقل، سرطان های نای، نایژه و ریه، بیماری انسداد مزمن ریوی، عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی، سرطان روده بزرگ و راست روده (رکتوم)، دیابت شیرین، بیماری های کلیه و سرطان سینه بوده است. چرا ما باید دلایل مرگ افراد را بدانیم؟
اندازه گیری تعداد افرادی که سالانه فوت می کنند و همچنین دلایل فوت آنها به همراه ارزیابی میزان تاثیر بیماری ها بر زندگی مردم یکی از مهمترین دلایل ارزشیابی اثربخشی نظام سلامت کشور است. دستیابی به آمار علت مرگ و میر به مقامات بهداشت و درمان کمک می کند تا بر اقدامات بهداشت عمومی خود تمرکز کنند. به عنوان مثال، درکشوری که میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و دیابت در طی چندسال به سرعت افزایش یافته است، تمایل زیاد آن کشور برای شروع برنامه های جدی جهت تقویت سبک زندگی و کمک به پیشگیری از این بیماری ها دیده می شود.
به همین ترتیب درصورتی که کشوری تشخیص دهد که بسیاری از کودکان آن کشور در اثر بیماری ذات الریه جان خود را از دست می دهند اما تنها بخش کوچکی از بودجه کشور به ارائه درمان موثر آن بیماری اختصاص یافته است، می تواند هزینه بخش مربوطه را افزایش دهد.
کشورهای پردرآمد دارای سیستم هایی برای جمع آوری اطلاعات دلایل مرگ و میر هستند درصورتی که بسیاری از کشورهای کم درآمد و درآمد متوسط دارای این گونه سیستم ها نیستند. تعداد مرگ و میر ناشی از عوامل خاص از داده های ناقص برآورد می شود. بهبود در تولید کیفیت بالای داده های علت مرگ و میر برای بهبود سلامت و کاهش میزان مرگ و میر قابل پیشگیری در این کشورها بسیار حیاتی است.
منبع: برگرفته از گزارش منتشرشده در سایت www.who.int در سال ۲۰۱۸
مترجم: فریبا بهزاد
