چرخهی نیتروژن
میلیونها سال است که گازهای نیتروژن و اکسیژن در هوا بهصورت مخلوط وجود دارند و با هم واکنش ندادهاند.زیرا درگاز نیتروژن، بین دو اتم نیتروژن، پیوند سهگانه قوی وجود دارد. همچنین بین دواتم اکسیژن در گاز اکسیژن پیوند دوگانه برقرار است. شکستن هرکدام از این پیوندها انرژی زیادی میخواهد و این انرژی به آسانی تأمین نمیشود.
زمانیکه بین ابر و زمین تخلیه الکتریکی صورت میگیرد و صاعقه اتّفاق میافتد انرژی لازم برای شکستن این پیوندها فراهم میشود و اتمهای نیتروژن و اکسیژن تشکیل میشوند. این اتمها باهم ترکیبشده و گاز نیتروژناکسید را پدید میآورند. این ترکیب پایداری کمی دارد و هنوز فرصت برگشت برای نیتروژن و اکسیژن وجود دارد. در فرصت کوتاهی این گاز با اکسیژن واکنش داده و تولید گاز نیتروژن دیاکسید میکند. این گاز درآب باران حل شده و نیتریک اسید تولید میشود.
با بارش باران اسیدی بر سنگها، نمکهای جامد و نامحلول در آب با اسید واکنش داده و به نمکهای نیترات محلول در آب تبدیل میشوند و توسط آب، به خاک یا رودخانهها و دریاها منتقل میشوند. نمونهای از نمکهای نیترات، شورهها هستند.
کسی که میتواند نیتروژن و اکسیژن را از دل خاک درآورد و به آنها حیات بدهد گیاهان هستند. چون گیاهان نیترات را از خاک میگیرند و آن را به پروتئین و یا ترکیبات دیگر تبدیل میکنند. بدین ترتیب نیتروژن و اکسیژن دوباره جان میگیرند.
نیتـروژن یـک گـاز آزاد و رهاست
کز نخستین روز همراه هواست
چون که پیونـدش بُوَد سخت و قوی
دل نمـــیبــازد بـــه نــزد اَجنبی
گــاز اکسیـژن بُـد از روز نخست
یار و همراهی کــزو بهتــر نجست
زندگـی کـردند بـا صلـح و صفــا
شـد مبـارک زنـدگی در کـام ما
تا که زد اَبـری تـن خـود بر زمین
صـاعقـه زد نعـره و کـردش کمین
نیتـروژن را از وسـط زد پـاره کرد
یـار دیـرینش بـه فکـر چــاره کـرد
چونکه او هم برتنخود زخم داشت
زخـم دید و در دل خود رحم داشت
نیتـروژن را انـدر آغـوشش کشید
مـرحمـی بـر زخـم بـازویش کشید
......
پیشنمایش کتاب یک بشر شعر